De meeste onderwijsinstellingen zijn aanbestedende diensten, omdat zij voldoen aan de criteria voor een publiekrechtelijke instelling. Scholen zijn opgericht met het verzorgen van educatie als het specifieke doel. Dit voorziet in een behoefte van algemeen belang (niet zijnde van industriële of commerciële aard). Ook bezitten de meeste scholen rechtspersoonlijkheid. Daarnaast worden in de meeste gevallen de activiteiten van de school in hoofdzaak (meer dan 50%) gefinancierd door de staat en is er sprake van overheidstoezicht. Bij de aanstelling van het schoolbestuur is een sollicitatiecommissie verplicht. In deze commissie wordt de gemeente in veel gevallen vertegenwoordigd.
Huisvesting
De rechtspersoon die de onderwijsinstelling in stand houdt is in beginsel de aanbestedingsplichtige organisatie. Het komt ook voor dat de inkoopbevoegdheid belegd is bij een overkoepelende stichting of vereniging, of in het geval van openbare scholen een gemeente.
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de huisvesting van scholen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en speciaal onderwijs. Instellingen aan het beroepsonderwijs, de volwasseneneducatie en het hoger onderwijs zijn zelf verantwoordelijk voor hun huisvesting.
Bouwheerschap
Bij nieuwbouw en renovatie van scholen is het uitgangspunt dat het schoolbestuur de bouwheer is, tenzij iets anders is afgesproken. Het is mogelijk dat de gemeente de taak van bouwheer op zich neemt of dat het bouwheerschap gedeeld wordt. Hiervoor dienen het schoolbestuur en de gemeente schriftelijk iets zijn overeengekomen in de vorm van een bouwheerovereenkomst. Zie in dit verband ook artikel 103 Wet op het primair onderwijs, artikel 101 Wet op de expertisecentra en artikel 76n Wet op het voortgezet onderwijs.
Bouwheerschap komt eigenlijk alleen voor bij opdrachten voor werken, zoals de bouw van een schoolgebouw of renovatie van een gebouw. Bij aanbestedingen inzake scholenbouw en renovatie dient de bouwheer rekening te houden met de (Europese) aanbestedingsregels. Als het schoolbestuur zelf de bouwheer is, is zij niet gebonden aan het inkoop- en aanbestedingsbeleid van de gemeente.
Met vragen over de huisvesting van scholen en kinderopvang kunt u terecht bij het landelijk waarborgfonds en kenniscentrum Ruimte-OK.
Leerlingenvervoer
De Wet op het primair onderwijs, de Wet op de expertisecentra en de Wet op het voortgezet onderwijs bevatten regelingen over leerlingenvervoer met als doel elke leerling in staat te stellen de voor hem dichtstbijzijnde toegankelijke school te bezoeken. Op gemeenten rust de taak om leerlingenvervoer aan te besteden. Ouders van leerlingen ontvangen van de desbetreffende gemeente een vergoeding voor de noodzakelijke vervoerskosten. De gemeenteraad stelt daartoe een nadere regeling vast.
