Wat is een SW-bedrijf?
In de Participatiewet zijn drie bestaande regelingen voor werk en inkomen samengebracht: de Wet Werk en Bijstand (WWB), de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en een deel van de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong).
Bij de uitvoering van de oude Wsw werden veel SW-bedrijven ingezet. Artikel 20 van Richtlijn 2014/24 spreekt specifiek over sociale werkplaatsen en ondernemers die een maatschappelijke en professionele opdracht tot doel hebben. In de Aanbestedingswet 2012 staat echter geen definitie van sociale werkvoorziening. In het Besluit uitvoering sociale werkvoorziening en begeleid werken wordt een SW-bedrijf gedefinieerd als een “arbeidsomgeving waar gewerkt wordt in een dienstbetrekking onder aangepaste omstandigheden’.
Opdracht voorbehouden aan SW-bedrijf
Het voorbehouden van een opdracht wil zeggen dat:
- deelname aan aanbestedingsprocedures wordt voorbehouden aan sociale werkplaatsen en ondernemers die de maatschappelijke en professionele integratie van gehandicapten of kansarmen tot hoofddoel hebben;
- de uitvoering van deze opdrachten is voorbehouden in het kader van programma’s voor beschermde arbeid.
Zie hiervoor artikel 20 Richtlijn 2014/24 en artikel 2.82 van de Aanbestedingswet 2012. De Europese Verdragsbeginselen moeten daarnaast altijd in acht worden genomen. Ondernemers kunnen hun integratiedoelstelling aantonen met een verwijzing naar de statuten.
Opdrachten kunnen worden voorbehouden, wanneer ten minste 30% van de werknemers in een onderneming gehandicapt of kansarm is. Gehandicapten en kansarmen zijn volgens de Memorie van Toelichting bij artikel 2.82 Aanbestedingswet 2012 onder meer personen die een uitkering ontvangen op grond van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen en de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering, of personen die onder de Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperking vallen. Deze laatste categorie omvat:
- mensen die onder de Participatiewet vallen en geen minimumloon kunnen verdienen;
- mensen met een indicatie in het kader van de Wet sociale werkvoorziening;
- Wajongers met arbeidsvermogen;
- mensen met een baan in het kader van de Wet inschakeling werkzoekenden of met een in- en doorstroombaan.
Of het mogelijk is om gedetacheerde werknemers mee te tellen bij het voldoen aan het 30%-criterium is afhankelijk van de interpretatie van het begrip ‘werknemer’. In ieder geval staat vast dat de werkgelegenheid die het bedrijf biedt structureel moet zijn voor de toepassing van artikel 2.82 Aanbestedingswet 2012. Er kan niet slechts sprake zijn van tijdelijke dienstverbanden om aan deze eis te voldoen voor een bepaalde aanbesteding.
Daarnaast kunnen opdrachten worden voorbehouden in het kader van programma’s voor beschermde arbeid, gehandicapten of kansarmen. Deze mogelijkheid is in de richtlijn opgenomen, omdat SW-bedrijven efficiënt bijdragen aan de (re-)integratie van mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt (zie overweging 36 en artikel 20 Richtlijn 2014/24).
In deze praktijkvraag kunt u meer lezen over het voorbehouden van een opdracht aan een SW-bedrijf, wanneer het gaat om opdrachten voor de inkoop van jeugdzorgdiensten.
Geen rechtstreekse gunning aan één specifiek SW-bedrijf
Een gemeente mag een opdracht niet voorbehouden aan één specifiek SW-bedrijf. Uit de Europese richtlijn volgt namelijk dat op het voorbehouden van een opdracht aan een SW-bedrijf, de beginselen van gelijke behandeling en transparantie van toepassing zijn. Dit betekent dat de opdracht moet openstaan voor inschrijvingen van alle SW-bedrijven. De aanbestedende dienst organiseert een procedure tot gunning van een overheidsopdracht door middel van een aanbestedingsprocedure, maar behoudt deelname voor aan enkel SW-bedrijven. De gemeente neemt vervolgens na het beoordelen van de inschrijvingen een gunningsbeslissing. Artikel 2.82 Aanbestedingswet 2012 biedt bovendien niet de mogelijkheid opdrachten onderhands te gunnen aan het ‘eigen’ SW-bedrijf van de aanbestedende dienst.
